Thăm Đền Vua Đinh Vua Lê Khi Du Lịch Ninh Binh

Nằm lặng lẽ giữa vùng núi non trùng điệp của mảnh đất Ninh Bình, đền Vua Đinh Vua Lê không chỉ là một điểm đến du lịch mà còn là biểu tượng bất diệt của lòng tự hào dân tộc. Đây là nơi lưu giữ những ký ức hào hùng về kinh đô Hoa Lư xưa, nơi chứng kiến sự chuyển giao quyền lực lịch sử giữa hai triều đại Đinh và Tiền Lê vào thế kỷ thứ X. Đối với du khách yêu thích lịch sử và văn hóa, việc đặt chân đến đền Vua Đinh Vua Lê là một trải nghiệm tâm linh sâu sắc, giúp chúng ta hiểu rõ hơn về công lao to lớn của các bậc tiền nhân trong công cuộc dựng nước và giữ nước. Bài viết này của Lazi Voyage sẽ cung cấp cho bạn cái nhìn toàn cảnh và chi tiết nhất về quần thể di tích đặc biệt này.

I. Dấu ấn lịch sử hào hùng tại đền Vua Đinh Vua Lê

Di tích đền Vua Đinh Vua Lê tọa lạc tại xã Trường Yên, huyện Hoa Lư (nay là phường Tây Hoa Lư sau sáp nhập), nằm trong vùng lõi của Quần thể danh thắng Tràng An đã được UNESCO công nhận. Lịch sử của hai ngôi đền này gắn liền với giai đoạn thế kỷ X, khi Đinh Bộ Lĩnh dẹp loạn 12 sứ quân, thống nhất giang sơn và chọn Hoa Lư làm kinh đô. Theo các tài liệu lịch sử chính thống, sau khi Vua Đinh Tiên Hoàng băng hà, triều đình nhà Đinh suy yếu, Lê Hoàn đã lên ngôi (tức Vua Lê Đại Hành), lập ra nhà Tiền Lê và tiếp tục sự nghiệp bảo vệ đất nước chống lại quân Tống xâm lược (Cục Di sản Văn hóa, n.d.).

Câu chuyện lịch sử tại nơi đây không chỉ dừng lại ở các chiến công hiển hách mà còn chứa đựng những bi kịch và sự hy sinh thầm lặng. Việc xây dựng đền thờ Vua Đinh Vua Lê ngay trên nền cung điện xưa là cách để hậu thế tưởng nhớ công ơn của hai vị vua đã có công đặt nền móng cho nền độc lập tự chủ của Đại Cổ Việt. Dù trải qua hơn 1.000 năm với biết bao thăng trầm và sự bào mòn của thời gian, những giá trị lịch sử tại khu di tích này vẫn được bảo tồn gần như nguyên vẹn, trở thành "địa chỉ đỏ" giáo dục truyền thống yêu nước cho các thế hệ người Việt hôm nay và mai sau.

II. Kiến trúc “Nội công ngoại quốc” độc đáo của đền thờ Vua Đinh

Đền thờ Vua Đinh (Đinh Tiên Hoàng) là một kiệt tác kiến trúc nghệ thuật chạm khắc gỗ và đá của các nghệ nhân dân gian Việt Nam thế kỷ 17. Ngôi đền được xây dựng theo kiểu "Nội công ngoại quốc", quay mặt về hướng Đông. Điểm nhấn ấn tượng nhất ngay khi bước vào sân rồng chính là chiếc Long Sàng (sập rồng) được làm từ đá xanh nguyên khối. Đây được công nhận là Bảo vật Quốc gia với những đường nét chạm khắc tinh xảo, sống động, thể hiện quyền uy tối thượng của nhà vua. Hình tượng rồng trên Long Sàng không chỉ mang tính thẩm mỹ mà còn chứa đựng triết lý nhân sinh quan sâu sắc của người Việt cổ về vũ trụ và quyền lực (Báo Ninh Bình, 2023).

Bước sâu vào bên trong Hậu cung, du khách sẽ cảm nhận được không khí trang nghiêm, trầm mặc với bức tượng đồng Vua Đinh Tiên Hoàng ngự trên bệ thờ. Hai bên là tượng của các con trai ông: Đinh Liễn, Đinh Hạng Lang và Đinh Toàn. Kiến trúc của đền không quá đồ sộ về quy mô nhưng lại cực kỳ tinh tế trong từng chi tiết trang trí. Các mảng chạm khắc trên gỗ, trên đá tại đây mô tả nhiều đề tài phong phú như tứ linh (Long, Ly, Quy, Phượng), tứ quý (Tùng, Cúc, Trúc, Mai) hay cảnh sinh hoạt dân gian, tạo nên một không gian vừa linh thiêng vừa gần gũi. Sự hài hòa giữa kiến trúc nhân tạo và cảnh quan thiên nhiên núi Mã Yên phía trước đã tạo nên thế "tự sơn hướng thủy" đắc địa cho ngôi đền này.

III. Nét khác biệt tinh tế tại đền thờ Vua Lê Đại Hành

Nằm cách đền Vua Đinh khoảng 300 mét là đền thờ Vua Lê Đại Hành. Mặc dù có cấu trúc tổng thể khá tương đồng với đền Vua Đinh, nhưng đền Vua Lê vẫn sở hữu những nét riêng biệt phản ánh bối cảnh lịch sử và tính cách của triều đại. Đền Vua Lê có quy mô nhỏ hơn, không gian có phần khiêm cung hơn nhưng lại mang đậm dấu ấn của kiến trúc thời Hậu Lê. Tại khu vực Bái Đường và Thiêu Hương, các mảng chạm khắc gỗ tập trung vào đề tài hoa lá, mây nước, tạo cảm giác nhẹ nhàng, thanh thoát. Đặc biệt, theo các nhà nghiên cứu, kiến trúc tại đây còn lưu giữ nhiều dấu tích của nền móng cung điện Hoa Lư xưa, là tư liệu quý giá cho khảo cổ học (Viện Khảo cổ học, 2021).

Điểm đặc biệt nhất khiến du khách tò mò khi đến đền thờ Vua Lê Đại Hành chính là việc bài trí tượng thờ trong Hậu cung. Tại đây, ngoài tượng Vua Lê Đại Hành ở chính giữa, bên phải là tượng Vua Lê Long Đĩnh, và bên trái là tượng Thái hậu Dương Vân Nga. Việc tượng Thái hậu Dương Vân Nga được thờ tại đền Vua Lê thay vì đền Vua Đinh là một chi tiết lịch sử đầy ý nghĩa, phản ánh cái nhìn của dân gian về vai trò của bà trong việc chuyển giao quyền lực và cuộc đời gắn bó với Vua Lê Đại Hành. Bức tượng của bà được tạc với khuôn mặt phúc hậu, trang phục quý phái, là một trong những tác phẩm điêu khắc chân dung phụ nữ đẹp nhất trong kho tàng di sản văn hóa Việt Nam.

IV. Trải nghiệm văn hóa tâm linh và Lễ hội Trường Yên

Hằng năm, vào dịp tháng 3 âm lịch (thường từ mùng 8 đến mùng 10), không gian tại đền Vua Đinh Vua Lê lại trở nên sôi động với Lễ hội Hoa Lư (hay còn gọi là Lễ hội Trường Yên). Đây là lễ hội truyền thống lớn nhất tỉnh Ninh Bình, nhằm tưởng nhớ công đức của hai vị vua. Phần lễ diễn ra trang trọng với các nghi thức rước nước từ sông Hoàng Long, tế lễ cổ truyền mang đậm bản sắc văn hóa Bắc Bộ. Phần hội vô cùng náo nhiệt với các trò chơi dân gian như đấu vật, đua thuyền, và đặc biệt là màn diễn xướng "Cờ lau tập trận" - tái hiện lại tuổi thơ và khí phách của Đinh Bộ Lĩnh, thu hút hàng vạn du khách thập phương tham dự (Cổng thông tin điện tử tỉnh Ninh Bình, 2024).

Không chỉ vào dịp lễ hội, những ngày thường, không gian tại hai ngôi đền này vẫn luôn phảng phất mùi trầm hương, tạo nên sự thư thái cho bất kỳ ai ghé thăm. Du khách đến đây không chỉ để vãn cảnh mà còn để cầu bình an, may mắn và học hỏi về lịch sử. Việc dâng hương tại đền thờ Vua Đinh và đền thờ Vua Lê được xem là một nghi thức tâm linh quan trọng đối với người dân địa phương. Sự kết nối giữa quá khứ và hiện tại thông qua các hoạt động văn hóa tín ngưỡng này đã giúp Cố đô Hoa Lư luôn sống động, trở thành một "bảo tàng sống" về lịch sử dựng nước hào hùng của dân tộc Việt Nam.

V. Những lưu ý quan trọng khi tham quan đền Vua Đinh Vua Lê

Để chuyến thăm đền Vua Đinh Vua Lê được trọn vẹn và ý nghĩa, du khách cần trang bị cho mình những kinh nghiệm thực tế. Đầu tiên và quan trọng nhất là vấn đề trang phục. Vì đây là chốn linh thiêng, tôn nghiêm, bạn cần mặc quần áo lịch sự, kín đáo (áo có tay, quần dài quá đầu gối), tránh mặc váy ngắn, quần đùi hay trang phục quá hở hang. Khi bước vào các gian thờ chính, cần bỏ mũ nón, đi nhẹ nói khẽ, không xoa tay vào các hiện vật, đặc biệt là không leo trèo lên các bia đá hay tượng thờ. Việc giữ gìn vệ sinh chung, bỏ rác đúng nơi quy định cũng là hành động văn minh góp phần bảo vệ di sản.

Về thời điểm tham quan, mùa xuân (từ tháng 1 đến tháng 3 âm lịch) là thời gian lý tưởng nhất vì tiết trời mát mẻ, dễ chịu và có nhiều lễ hội. Tuy nhiên, nếu bạn muốn tránh sự đông đúc và muốn có những bức ảnh "sống ảo" yên tĩnh, bạn có thể đi vào các ngày trong tuần hoặc mùa thu. Đừng quên chuẩn bị một ít tiền lẻ để công đức nếu có tâm, nhưng tuyệt đối không rải tiền bừa bãi lên các ban thờ hay giếng nước. Ngoài ra, tại khu vực cổng đền có nhiều thợ chụp ảnh và người bán hàng rong, bạn nên hỏi giá trước khi sử dụng dịch vụ để tránh những phiền toái không đáng có, đảm bảo trải nghiệm du lịch vui vẻ nhất.

VI. Những điều ít ai biết về đền Vua Đinh - Vua Lê

• Bí ẩn Long Sàng: Chiếc Long Sàng tại đền Vua Đinh là chiếc sập đá duy nhất ở Việt Nam được công nhận Bảo vật Quốc gia. Nếu quan sát kỹ, bạn sẽ thấy trên mặt sập có một vết nứt nhỏ. Tương truyền, đây là dấu vết của lịch sử thăng trầm, nhưng cũng có giai thoại cho rằng đó là "long mạch" không thể hàn gắn.
• Hướng nhìn của tượng Thái hậu: Tại đền Vua Lê, tượng Thái hậu Dương Vân Nga không nhìn thẳng mà hơi ngoảnh mặt về phía đền Vua Đinh. Dân gian cho rằng đây là nét tinh tế của nghệ nhân xưa, thể hiện tấm lòng của bà tuy đã là vợ Vua Lê nhưng vẫn hướng về người chồng trước là Vua Đinh Tiên Hoàng.
• Câu chuyện về cây thị: Trong khuôn viên đền có những cây thị cổ thụ hàng trăm năm tuổi. Tương truyền mùi thơm của quả thị gắn liền với tích cổ tích Tấm Cám, mà bối cảnh câu chuyện cũng được cho là bắt nguồn từ vùng đất Ninh Bình xưa.

KẾT LUẬN

Hành trình thăm đền Vua Đinh Vua Lê Ninh Bình không đơn thuần là một chuyến du lịch, mà là cuộc hành hương về với cội nguồn dân tộc. Giữa không gian trầm mặc của núi đá Hoa Lư, hai ngôi đền vẫn đứng sừng sững như chứng nhân cho một thời kỳ oanh liệt của lịch sử Đại Cồ Việt. Hy vọng với những thông tin chi tiết về lịch sử, kiến trúc và kinh nghiệm tham quan mà bài viết cung cấp, bạn sẽ có một chuyến đi thật ý nghĩa và trọn vẹn. Hãy lên kế hoạch ghé thăm vùng đất địa linh nhân kiệt này ngay hôm nay để tự mình cảm nhận vẻ đẹp vượt thời gian của di sản.

FAQ - Câu hỏi thường gặp về đền vua Đinh vua Lê

1. Đền Vua Đinh Vua Lê nằm ở đâu và di chuyển như thế nào?

Đền Vua Đinh và đền Vua Lê tọa lạc tại xã Trường Yên, huyện Hoa Lư, nay là phường Tây Hoa Lư tỉnh Ninh Bình, cách trung tâm thành phố Ninh Bình khoảng 10km và cách thủ đô Hà Nội khoảng 100km về phía Nam.

Để di chuyển đến đây từ Hà Nội, bạn có thể lựa chọn nhiều phương tiện. Nếu đi xe khách, bạn bắt xe tại bến Giáp Bát hoặc Mỹ Đình về bến xe Ninh Bình, sau đó đi taxi hoặc xe ôm vào khu di tích. Nếu đi phương tiện cá nhân (xe máy hoặc ô tô), bạn đi cao tốc Pháp Vân Cầu Giẽ hoặc theo hướng Quốc lộ 1A cũ qua Hà Nam, đến thành phố Ninh Bình rồi rẽ theo biển chỉ dẫn vào Cố đô Hoa Lư. Thời gian di chuyển trung bình mất khoảng 2 tiếng đồng hồ. Đường đi hiện nay rất thuận tiện, bằng phẳng, phù hợp cho cả gia đình tự lái xe khám phá cuối tuần.

2. Giá vé tham quan đền Vua Đinh Vua Lê là bao nhiêu?

Hiện tại, giá vé tham quan khu di tích Cố đô Hoa Lư (bao gồm cả đền Vua Đinh và đền Vua Lê) rất hợp lý, phù hợp với mọi đối tượng du khách. Mức giá thường dao động khoảng 20.000 VNĐ/người lớn và 10.000 VNĐ/trẻ em (mức giá có thể thay đổi tùy theo quy định của ban quản lý tại từng thời điểm).

Với tấm vé này, du khách không chỉ được vào chiêm bái hai ngôi đền chính mà còn có thể tham quan các khu vực phụ cận trong quần thể di tích. Đây là mức phí được dùng để bảo tồn, tu bổ di tích và giữ gìn vệ sinh cảnh quan. Lưu ý rằng vé chỉ có giá trị trong ngày. Nếu bạn đi theo đoàn đông hoặc cần hướng dẫn viên thuyết minh tại điểm, bạn nên liên hệ trước với ban quản lý khu di tích để được sắp xếp chu đáo nhất, giúp hiểu sâu hơn về giá trị lịch sử nơi đây.

3. Tại sao tượng Thái hậu Dương Vân Nga lại thờ ở đền Vua Lê mà không phải đền Vua Đinh?

Đây là một câu hỏi rất thú vị liên quan đến lịch sử và quan niệm dân gian. Thái hậu Dương Vân Nga là người phụ nữ đặc biệt trong lịch sử Việt Nam, từng là hoàng hậu của hai vị vua (Đinh Tiên Hoàng và Lê Đại Hành). Khi Vua Đinh mất, con trai là Đinh Toàn còn quá nhỏ, trước nguy cơ xâm lược của nhà Tống, bà đã trao long bào cho Lê Hoàn (Lê Đại Hành), mời ông lên ngôi vua để lãnh đạo kháng chiến.

Sau này, bà trở thành Hoàng hậu của Vua Lê Đại Hành. Do phần lớn cuộc đời sau này và vai trò chính trị của bà gắn liền với triều Tiền Lê, nên dân gian đã tạc tượng bà thờ tại đền Vua Lê Đại Hành. Bức tượng được đặt bên trái Vua Lê (theo hướng nhìn từ ngoài vào), thể hiện sự tôn trọng vị thế của bà. Tuy nhiên, như đã đề cập ở phần "Góc bí mật", hướng nhìn của tượng bà vẫn hơi nghiêng về phía đền Vua Đinh, một chi tiết tinh tế thể hiện sự trọn vẹn nghĩa tình.

4. Nên kết hợp tham quan đền Vua Đinh Vua Lê với địa điểm nào gần đó?

Ninh Bình có rất nhiều điểm du lịch nổi tiếng nằm gần khu vực đền Vua Đinh Vua Lê, giúp bạn dễ dàng thiết kế một lịch trình tour trong ngày hoặc 2 ngày 1 đêm hợp lý.

• Tuyệt Tình Cốc (Động Am Tiên): Chỉ cách đền khoảng 5-10 phút di chuyển. Nơi đây có phong cảnh sơn thủy hữu tình, từng là nơi Vua Đinh nuôi hổ báo và nhốt phạm nhân, nay là điểm check-in cực "hot".
• Khu du lịch Tràng An: Cách đó khoảng 3-4km. Bạn có thể đi thuyền ngắm cảnh non nước, hang động kỳ vĩ.
• Chùa Bích Động: Cách khoảng 10km. Nơi đây được mệnh danh là "Nam thiên đệ nhị động".
• Hang Múa: Địa điểm lý tưởng để leo núi và ngắm toàn cảnh Tam Cốc từ trên cao. Lịch trình gợi ý: Sáng thăm Cố đô Hoa Lư (đền Vua Đinh - Lê) + Tuyệt Tình Cốc; Chiều đi thuyền Tràng An hoặc leo Hang Múa.

5. Cần chuẩn bị lễ vật gì khi đi lễ tại đền vua Đinh vua Lê?

Việc chuẩn bị lễ vật khi đi đền Vua Đinh Vua Lê tùy thuộc vào "tùy tâm" và điều kiện của mỗi du khách, không có quy định bắt buộc phải mâm cao cỗ đầy. Quan trọng nhất vẫn là lòng thành kính. Thông thường, du khách có thể chuẩn bị lễ chay hoặc lễ mặn.

• Lễ chay: Hương, hoa tươi (hoa cúc, hoa hồng, hoa ly...), quả chín, phẩm oản, xôi chè.
• Lễ mặn: Gà luộc, giò, rượu... (Lưu ý: Lễ mặn thường chỉ đặt ở ban Công Đồng, không đặt ở ban thờ Phật hoặc các ban thờ chính trong hậu cung nếu có quy định cấm). Ngoài ra, bạn có thể chuẩn bị thêm trầu cau, tiền vàng mã (vừa đủ, hạn chế đốt nhiều gây ô nhiễm). Nếu không có thời gian chuẩn bị trước, quanh khu vực cổng đền cũng có nhiều hàng quán bán đồ lễ, nhưng giá có thể cao hơn so với bên ngoài, bạn nên hỏi giá trước khi mua.

6. Làm thế nào để phân biệt đền Vua Đinh và đền Vua Lê khi tham quan?

Mặc dù nằm cách nhau chỉ khoảng 300 mét và có nét tương đồng về kiến trúc "Nội công ngoại quốc" cũng như niên đại xây dựng, nhưng nếu quan sát tinh tế, du khách sẽ nhận ra những điểm khác biệt rất đặc trưng giữa hai di tích này.

• Thứ nhất là sự khác biệt ở Sân Rồng và Long Sàng (Sập Rồng). Tại đền Vua Đinh, chiếc Long Sàng là một khối đá xanh nguyên khối rất lớn, được chạm khắc rồng cực kỳ tinh xảo, nổi khối mạnh mẽ, thể hiện uy quyền tối thượng của bậc Đế vương khởi nghiệp. Trong khi đó, tại đền Vua Lê, chiếc Long Sàng có kích thước nhỏ hơn, thấp hơn và các chi tiết chạm khắc rồng có phần đơn giản, mềm mại hơn, mặt sập cũng bằng phẳng hơn so với đền Vua Đinh.
• Thứ hai là về bài trí tượng thờ trong Hậu cung. Đây là đặc điểm dễ nhận biết nhất. Đền Vua Đinh chỉ thờ Vua Đinh Tiên Hoàng và các con trai (Đinh Liễn, Đinh Hạng Lang, Đinh Toàn). Ngược lại, tại đền Vua Lê, không gian thờ tự có sự xuất hiện của ba pho tượng: Vua Lê Đại Hành ở giữa, Vua Lê Long Đĩnh (con trai) và đặc biệt là tượng Thái hậu Dương Vân Nga ở bên tay trái (người phụ nữ duy nhất được thờ trong khu đền chính).
• Thứ ba, về cảm quan kiến trúc, đền Vua Đinh thường có nền móng cao hơn, không gian bề thế và nghiêm cẩn. Đền Vua Lê lại có kiến trúc thấp hơn, trần gỗ thấp, mang dáng dấp gần gũi với kiến trúc nhà ở dân gian truyền thống hơn, tạo cảm giác ấm cúng và thanh tịnh. Nắm được 3 điểm này, bạn sẽ dễ dàng trở thành một "hướng dẫn viên" sành sỏi cho người đi cùng.